ความตื่นตัวขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต่อการพัฒนาและยกระดับการศึกษาในพื้นที่เริ่มปรากฏให้เห็นมากขึ้นเป็นลำดับ ดังเช่นองค์การบริหารส่วนตำบลหนองตอกแป้น อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ ที่ให้ความสำคัญในการสร้างความพร้อมให้กับเด็กปฐมวัยอันเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของชีวิต
ทรงเกียรติ ล้านพลแสน นายก อบต.หนองตอกแป้น ร่วมแลกเปลี่ยนประสบการณ์การประยุกต์ใช้หลักสูตรปฐมวัยไรซ์ไทยแลนด์ (RIECE Curriculum) ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหนองตอกแป้น จนเห็นพัฒนาการสำคัญของเด็กและชุมชนที่ก้าวหน้าเด่นชัด และยังช่วยสนับสนุนให้หน่วยการศึกษาที่อยู่ห่างไกล ยกระดับคุณภาพด้านการพัฒนาเด็กปฐมวัยอย่างเป็นระบบ โดยตั้งเป้าว่าศูนย์พัฒนาเด็กเล็กแห่งนี้ จะเป็นต้นแบบและเป็นที่พึ่งให้แก่ผู้ขาดแคลนโอกาส
นายกฯ ทรงเกียรติ เล่าว่า ตำบลหนอกตอกแป้น ถือว่าเป็นตำบลที่มีขนาดเล็กที่สุดในอำเภอยางตลาด ติดกับอำเภอเมืองกาฬสินธุ์และจังหวัดมหาสารคาม แม้ว่าจะมีศูนย์พัฒนาเด็กเล็กภายใต้การกำกับดูแลขององค์การบริหารส่วนตำบล จำนวน 2 ศูนย์ แต่ก็ยังเป็นศูนย์ที่มีขนาดเล็กและตั้งอยู่ในบริเวณวัดของชุมชน
อบต.หนองตอกแป้น แม้ว่าจะเป็นพื้นที่ที่อยู่ห่างไกล แต่ก็ได้เริ่มหลักสูตรปฐมวัยไรซ์ไทยแลนด์ตลอด 5 ปีที่ผ่านมา และมีการติดตามเด็กที่ผ่านหลักสูตรในระดับที่เติบโตขึ้นไปจนถึงชั้นประถมศึกษา
“แรกทีเดียวผมไม่รู้จักหลักสูตรนี้ แต่เมื่อได้เจอ อาจารย์วีระชาติ กิเลนทอง (คณบดีคณะการศึกษาปฐมวัย มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย) จึงได้รู้จักไฮสโคป (โครงการลดความเหลื่อมล้ำด้วยการศึกษาปฐมวัยที่มีคุณภาพ หรือ Reducing Inequality through Early Childhood Education: RIECE)
“หลังจากปรึกษาเรื่องการพัฒนาเด็กกับอาจารย์วีระชาติ ทาง อบต.หนอกตอกแป้น จึงตัดสินใจเข้าร่วมโครงการนี้ เนื่องจากเห็นว่าเด็กในชนบทอาจจะขาดทักษะอะไรสักอย่างหนึ่งจากการเรียนรู้ในวัยเด็กของเขา เพราะในตำบลยังขาดปัจจัยที่จะทำให้เขาสามารถพัฒนาตนเองได้หลายประการ เช่น โอกาสของเด็กปฐมวัย โอกาสของคนชนบท ทุนทรัพย์น้อย ผู้ปกครองเองก็ไม่ค่อยมีเวลาในการดูแลเด็ก”
นายก อบต.หนองตอกแป้น เล่าต่อว่า หลังจากประยุกต์ใช้หลักสูตรไฮสโคปกับศูนย์พัฒนาเด็กเล็กของตำบลผ่านไปประมาณ 3 เดือน ทำให้ได้รับการประเมินว่า เด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหนองตอกแป้นมีพัฒนาการที่ดีขึ้น
“ในความเห็นของผม พัฒนาการที่ดีขึ้นมาจากสองปัจจัยใหญ่คือ หนึ่ง-ครูมีการพัฒนาตัวเอง มีการตื่นตัว ปรับตัว หาความรู้ใหม่ๆ อยู่ตลอดเวลา และสอง-เด็กปฐมวัยมีพัฒนาการที่ดีขึ้นจากกิจกรรมของหลักสูตร เพราะก่อนที่จะมีการนำหลักสูตรนี้มาใช้ เดิมทีศูนย์เด็กเล็กเป็นโรงเรียนกินนอน ผู้ปกครองจะเพียงเอาเด็กมาฝากไว้ แล้วกลับมารับหลังจากพวกเขาเลิกงาน”
จากสถานที่รับฝากเด็ก สู่สถาบันพัฒนาทุนมนุษย์
นายกฯ ทรงเกียรติ กล่าวต่อในประเด็นการปรับเปลี่ยนบทบาทของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กว่า การพัฒนาที่ผ่านมาของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหนองตอกแป้น เรียกได้ว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงจากหน้ามือเป็นหลังมือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการติดตามบุตรหลานที่มีโอกาสได้เรียนในโรงเรียนที่มีคุณภาพในระดับชั้นต่อไป การพัฒนาในช่วงปฐมวัยส่งผลต่อการเรียนของพวกเขาในช่วงวัยประถมศึกษาด้วย ด้วยระยะเวลา 5 ปีที่เข้าร่วมโครงการ จึงทำให้เห็นพัฒนาการที่ยาวนานพอ อย่างไรก็ตาม นายกฯ ทรงเกียรติ มองว่ายังคงต้องมีการพัฒนาหลักสูตรนี้อย่างต่อเนื่อง
อีกประเด็นสำคัญที่นายก อบต.หนองตอกแป้น นำเสนอจากมุมมองของนักการปกครองส่วนท้องถิ่น คือ การลงทุนในเด็กสำคัญกว่าการลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน โดยกล่าวว่า
“ผมคิดว่าการที่จะลงทุนในด้านต่างๆ เราหันมาลงทุนกับเด็กจะเป็นสิ่งที่ดีกว่า เนื่องจากการลงทุนในด้านวัสดุ ถนนหนทาง ผู้บริหารท้องถิ่นหลายท่านทำมาหมดแล้ว ผู้บริหารท้องถิ่นอาจจะลองมาจับงานนี้เพื่อให้ลูกหลานของเรามีฐานที่แน่น ผมยกตัวอย่างการเพาะเมล็ดพันธุ์ เมื่อโตขึ้นมาจะเหมือนกับต้นไม้ใหญ่ เหมือนกับเด็กเมื่อเติบโตขึ้นก็สามารถไปสร้างประโยชน์ ไปเป็นผู้นำต่อไป
“ปัจจุบันกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น เริ่มสนับสนุนให้มีการเปิดชั้นอนุบาลด้วย ผมจึงอยากมีโรงเรียนอนุบาลเพิ่มขึ้นด้วย เพื่อให้หลักสูตรที่ใช้อยู่นี้มีความต่อเนื่อง อาจจะมีโรงเรียนอนุบาลของตัวเอง แต่ไม่ว่าจะมีหรือไม่ เราอยากให้ท้องถิ่นหันมาดูแลเด็กปฐมวัยมากขึ้น เพราะชีวิตผมเองไม่มีโอกาสได้เรียนที่ศูนย์เด็กเล็ก แต่เข้าเรียน ป.1 เลย เราไม่ได้ใช้เงินที่มากกว่างบประมาณปกติ เมื่อเปรียบเทียบกับที่อื่น แต่เราเปลี่ยนนโยบาย”
การพัฒนาเด็กปฐมวัย คือต้นทางความสำเร็จ
นายกฯ ทรงเกียรติ กล่าวถึงหลักสูตรปฐมวัยไรซ์ไทยแลนด์ ผ่านการประเมินของครูและการสังเกตของผู้บริหารท้องถิ่นพบว่า เด็กมีพัฒนาการที่ดีขึ้น เด็กกล้าคิด กล้าตั้งคำถาม กล้าแสดงออก มีความมั่นใจ มีภาวะผู้นำ รับมือกับสถานการณ์ต่างๆ ได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้เด็กยังกล้าทดลองเพื่อหาคำตอบจากสิ่งรอบตัวด้วยตนเองมากขึ้น จากเดิมเด็กจะเงียบ ไม่กล้าถาม ไม่กล้าคุย
“สิ่งที่เป็นผลพลอยได้ คือความตื่นตัวของผู้ปกครองที่อยากให้ลูกหลานได้เข้ามารับหลักสูตรนี้ เพราะเขามีความสุขขึ้น ดีใจที่เห็นพัฒนาการรอบด้านของเด็กดีขึ้นอย่างชัดเจน ทั้งนี้ ปัจจัยสำคัญคือการตอบรับของบุคลากรในพื้นที่ เราได้คนที่มีความเป็นครูเข้ามาร่วมอบรม เอาใจใส่ลูกหลาน เป็นสื่อกลางถ่ายทอดความรู้ ขณะที่การบริหารจัดการในศูนย์จะไม่เสียค่าใช้จ่าย ตั้งแต่อุปกรณ์การเรียน ของเล่น อาหาร หรือรถรับส่ง เพราะเราอยากให้เด็กทุกคนได้เข้าถึงสิทธิทางการศึกษาอย่างเท่าเทียมกัน” นายก อบต.หนองตอกแป้น กล่าวทิ้งท้าย
สำหรับหลักสูตร ‘ปฐมวัยไรซ์ไทยแลนด์’ ภายใต้โครงการลดความเหลื่อมล้ำด้วยการศึกษาปฐมวัยที่มีคุณภาพ (Reducing Inequality through Early Childhood Education: RIECE) พัฒนามาจากหลักสูตรไฮสโคป (HighScope) ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งประสบความสำเร็จอย่างมาก ผ่านการสอนที่เน้นการเรียนรู้ด้วย ‘การเล่น’ ที่ส่งเสริมทักษะในการวางแผน (plan) การปฏิบัติ (do) และการทบทวน (review) หลักสูตรนี้ถูกออกแบบมาเพื่อพัฒนาเด็กไทยตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 6 ขวบ โดยการเล่นที่ว่านี้จะเป็นการให้โอกาสเด็กคิดการเล่นอย่างอิสระ เด็กจึงได้เรียนรู้จากประสบการณ์ตรง ทำให้เกิดความคิด ความรู้ ความเข้าใจ และรู้จักลงมือแก้ปัญหาด้วยตัวเอง